Η πρόγνωση για τον Χειμώνα 2021-2022

Παν. Σκριμιζέας (panagiotis.skrimizeas@hnms.gr)
Διεύθυνση Μεθόδων Πρόγνωσης, Έρευνας και Μετεωρολογικών Μοντέλων
Αυξημένες πιθανότητες ότι και ο φετινός χειμώνας θα είναι σχετικά θερμότερος από το κανονικό.

Σύμφωνα με τα τελευταία αποτελέσματα των αριθμητικών μοντέλων εποχικής πρόγνωσης, ο φετινός χειμώνας για τον Ελληνικό χώρο προβλέπεται σχετικά θερμότερος και με μάλλον λιγότερες βροχές, κυρίως στην περιοχή του Αιγαίου.

Για τον χειμώνα 2021-2022 (Δεκέμβριος – Ιανουάριος – Φεβρουάριος), έχουμε επιλέξει, για παρουσίαση και σχολιασμό, τις αποκλίσεις από τις κανονικές τιμές, της θερμοκρασίας στα 2m, του υετού (βροχοπτώσεων), των γεωδυναμικών υψών στα 500 hPa, καθώς και τις αποκλίσεις της ατμοσφαιρικής πίεσης στην επιφάνεια, έτσι όπως αυτές προκύπτουν, τόσο από το μακροπρόθεσμο μοντέλο του ECMWF, όσο και από το σύστημα πολλαπλών μοντέλων (C3S multi-modelsystem). Στο σημείο αυτό θα πρέπει να αναφέρουμε ότι η κλιματολογία, τόσον του ECMWF όσον και όλων των μοντέλων που συνθέτουν το multi-modelsystem, αναφέρεται στην περίοδο 1993-2016, δηλαδή οι τιμές που παρουσιάζονται αφορούν αποκλίσεις από τις μέσες τιμές της περιόδου αυτής. Οι χάρτες είναι διαθέσιμοι από την υπηρεσία C3S (Copernicus) και μπορούν να αναζητηθούν μαζί και με τα αποτελέσματα όλων των μοντέλων και των παραμέτρων που υλοποιούν το C3Smulti-modelsystem στην ιστοσελίδα: https://climate.copernicus.eu/charts/c3s_seasonal/.

Προγνωστικοί χάρτες του ECMWF και του C3S multi-modelsystem με τις αποκλίσεις της θερμοκρασίας για τον χειμώνα 2021-2022(3-month average), με αρχικές τιμές της 01/11/2021

Όσον αφορά τη θερμοκρασία, το ECMWF, για το μεγαλύτερο μέρος της Ευρώπης προβλέπει υψηλότερες από τις κανονικές τιμές. Οι μεγαλύτερες θετικές αποκλίσεις, μέχρι και 2 βαθμούς Κελσίου, εντοπίζονται στην περιοχή των βορειοανατολικών Βαλκανίων, Ουκρανίας και δυτικής Ρωσίας. Αξιοσημείωτες είναι επίσης οι θετικές αποκλίσεις μέχρι 2 βαθμούς στην περιοχή του αρκτικού κύκλου κυρίως στον βόρειο Ατλαντικό Ωκεανό. Μάλλον κανονικές τιμές εκτιμώνται για μια περιοχή της δυτικής Ευρώπης που περιλαμβάνει τη Μεγ.Βρετανία, την Ιρλανδία, τη δυτική Γαλλία, το Βέλγιο, την Ολλανδία, τη Δανία, τη δυτική Γερμανία και μεγάλο μέρος της Νορβηγίας και Σουηδίας. Για την περιοχή της Ελλάδας προβλέπει θετική απόκλιση τουλάχιστον 0,5 βαθμούς Κελσίου στην ηπειρωτική χώρα, το Ιόνιο, την Κρήτη και τα Δωδεκάνησα ενώ λίγο μικρότερη φαίνεται ότι θα είναι στην περιοχή του Αιγαίου Πελάγους.

Το multi-model προβλέπει, γενικά σε ολόκληρη την Ευρώπη, θετικές αποκλίσεις πάνω από 0,5 βαθμούς. Ειδικά στη βόρεια Ρωσία και στο μεγαλύτερο μέρος της σκανδιναβικής χερσονήσου αλλά και στον βόρειο Ατλαντικό Ωκεανό (στην περιοχή του αρκτικού κύκλου) εκτιμά ότι η θετική αυτή απόκλιση θα ξεπεράσει το 1 βαθμό Κελσίου. Όσον αφορά στον ελληνικό χώρο εκτιμά ότι η άνοδος δεν θα ξεπεράσει του 0,5 βαθμούς. Οι παρατηρούμενες χωρικές διαφοροποιήσεις, από τους αντίστοιχους χάρτες του ECMWF, είναι αναμενόμενες, καθόσον το multi-model αποτελεί σύνθεση κλιματικών μοντέλων.

Οι προγνώσεις αυτές, όπως πολλές φορές έχουμε γράψει, αποτελούν μια μέση εικόνα του τριμήνου στο οποίο αναφέρονται, εν προκειμένω Δεκέμβριος 2021 – Ιανουάριος – Φεβρουάριος 2022. Το γεγονός ότι προβλέπονται γενικά θερμότερες συνθήκες, δεν σημαίνει ότι δεν θα υπάρξουν χειμωνιάτικα καιρικά γεγονότα δηλαδή διέλευση μετωπικών υφέσεων ή ψυχρές εισβολές, αποτελεί όμως ένδειξη ότι αυτά θα είναι λιγότερο συχνά.

Προγνωστικοί χάρτες του ECMWF και του C3Smulti-modelsystem με τις αποκλίσεις του υετού (βροχόπτωσης) για τον χειμώνα 2021-2022 (3-monthaverage), με αρχικές τιμές της 01/11/2021

Από πλευράς υετού (βροχοπτώσεων), και τα δύο μοντέλα γενικά συμφωνούν στην παρουσία ενός ουδέτερου μοτίβου βροχοπτώσεων στο μεγαλύτερο μέρος της Ευρωπαϊκής ηπείρου. Ως διαφορά θα μπορούσαμε να αναφέρουμε την ένδειξη για λίγο περισσότερες βροχοπτώσεις που εκτιμά το ECMWF τοπικά στην δυτική και κεντρική Μεσόγειο, στη βόρεια Ρωσία και στο ανατολικό μέρος της σκανδιναβικής χερσονήσου. Το multimodel, θεωρεί μάλλον κανονικές τις τιμές σε αυτές τις περιοχές και πιθανόν λίγο ξηρότερες στην Πορτογαλία, την κεντρική και νότια Γαλλία, την κεντρική Ιταλία και τα δυτικά Βαλκάνια. Όσον αφορά στον ελληνικό χώρο και τα δύο συμφωνούν για σχετικά λιγότερες βροχοπτώσεις στην περιοχή του Αιγαίου, ενώ το multimodel εντάσσει στις περιοχές με λιγότερες βροχοπτώσεις και την δυτική Ελλάδα.

Συνοψίζοντας και εστιάζοντας στον Ελληνικό χώρο, και τα δύο μοντέλα εκτιμούν μάλλον λιγότερες βροχές από το κανονικό, στην περιοχή του Αιγαίου κυρίως, και γενικά θετικές αποκλίσεις της θερμοκρασίας, οι οποίες μπορεί να φθάσουν τους 0,5 βαθμούς Κελσίου και κατά τόπους ίσως και να τους ξεπεράσουν.

Επειδή, σε μεγάλο βαθμό, οι διεργασίες στην ατμόσφαιρα καθοδηγούνται από την κυκλοφορία στα 500hPa, παρατίθενται και οι προγνωστικοί χάρτες (ECMWF και C3Smulti–modelsystem) με τις αποκλίσεις των γεωδυναμικών υψών στο επίπεδο αυτό.

Προγνωστικοί χάρτες του ECMWF και του C3Smulti-modelsystem με τις αποκλίσεις των γεωδυναμικών υψών στα 500hPa για τον χειμώνα 2021-2022 (3-monthaverage), με αρχικές τιμές της 01/11/2021

Το multi-model εκτιμά θετικές αποκλίσεις των γεωδυναμικών υψών στα 500 hPa, πάνω από το σύνολο της Ευρωπαϊκής ηπείρου με τις μέγιστες τιμές στην περιοχή της κεντρικής Ευρώπης. Το ECMWF είναι πιο φειδωλό και εξαιρεί τις περιοχές της δυτικής Ευρώπης (Ισπανία, Πορτογαλία, Γαλλία, Ιρλανδία, Μεγ. Βρετανία) όπου προβλέπει μάλλον κανονικές τιμές. Οι προβλέψεις αυτές υποδηλώνουν την παρουσία γενικά υψηλών πιέσεων, πάνω από τον Ευρωπαϊκό χώρο, και κατ’ ακολουθία θερμότερες αέριες μάζες στην χαμηλή τροπόσφαιρα.

Στις προβλεπόμενες αποκλίσεις της ατμοσφαιρικής πίεσης στην επιφάνεια (Mean Sea Level Pressure – MSLP), το multi-model προβλέπει σχετικά υψηλότερες πιέσεις στην κεντρική και ανατολική Ευρώπη και το ECMWF χαμηλότερες στην δυτική Ευρώπη (Ισπανία, Πορτογαλία, Γαλλία, Ιρλανδία, Μεγ. Βρετανία, Ισλανδία), ακολουθώντας και τα δύο τις αντίστοιχες εκτιμήσεις για τα 500hPa.

Προγνωστικοί χάρτες του ECMWF και του C3Smulti-modelsystem με τις αποκλίσεις της ατμοσφαιρικής (βαρομετρικής) πίεσης στην επιφάνεια (MSLP) για τον χειμώνα 2021-2022 (3-monthaverage), με αρχικές τιμές της 01/11/2021

Εκτός από την ταλάντωση του νότιου Ειρηνικού ωκεανού (ENSO), ένας άλλος σημαντικός παράγοντας, κυρίως για τον καιρό της Ευρώπης, είναι η ταλάντωση του Βόρειου Ατλαντικού (North Atlantic Oscillation, NAO). Να θυμίσουμε ότι ο δείκτης ΝΑΟ είναι η διαφορά της ατμοσφαιρικής πίεσης μεταξύ του χαμηλού της Ισλανδίας και του υψηλού των Αζορών. Έτσι, οι χαμηλότερες ατμοσφαιρικές πιέσεις, που εντοπίζονται στους χάρτες επιφανείας, στην περιοχή της Ισλανδίας ενισχύουν την άποψη ενός μάλλον θετικού ΝΑΟ, που έρχεται να επιβεβαιώσει το μοτίβο της θερμοκρασίας και της βροχόπτωσης στον ευρωπαϊκό χώρο, με το multi-model να το καταδεικνύει εμφανέστερα.

Όσον αφορά την ταλάντωση του νότιου Ειρηνικού ωκεανού, για δεύτερο συνεχόμενο έτος η κυκλοφορία αυτή είναι σε φάση La Niña, πιθανώς, με βάση τα τρέχοντα προγνωστικά δεδομένα, όχι τόσο ισχυρή (ψυχρή) όσο πέρσι. Η φάση αυτή αναμένεται να ολοκληρώσει τον κύκλο της από τον ερχόμενο Μάρτιο. Συνεπώς, το πιθανότερο είναι να παρατηρήσουμε μοτίβα κυκλοφορίας παρόμοια με αυτά του περσινού χειμώνα. Στη συνέχεια παρατίθεται ο σχετικός προγνωστικός χάρτης του ECMWF με την εκτίμηση της θερμοκρασίας της επιφάνειας της θάλασσας που υποδηλώνει φάση La Niña για την ταλάντωση του νότιου Ειρηνικού.

Προγνωστικός χάρτης του ECMWF με τις αποκλίσεις της θερμοκρασίας της επιφάνειας της θάλασσας (SST–SeaSurfaceTemperature) για τον για τον χειμώνα 2021-22 (3-month average), με αρχικές τιμές της 01/11/2021

Κλείνοντας να υπενθυμίσουμε ότι το multi-model αποτελεί σύνθεση των προγνώσεων οκτώ (8) κλιματικών μοντέλων και συνεπώς θα πρέπει να ανατρέξουμε στις συνιστώσες του, δηλαδή στις επιμέρους προγνώσεις των μοντέλων που το συνθέτουν, για την εκάστοτε αξιολόγησή του. Η υπηρεσία C3S παρέχει ελεύθερα στην ιστοσελίδα της τις εκτιμήσεις των κέντρων που συνεισφέρουν στην δημιουργία του multi-model. Όσο για το μοντέλο του ECMWF, γενικά βρίσκεται στην κορυφή του πίνακα από πλευράς αξιοπιστίας. Αλλά καμία μακροπρόθεσμη/εποχική πρόγνωση δεν μπορεί ποτέ να θεωρείται απολύτως ακριβής. Μπορούμε μόνο, κάθε φορά, να εξετάζουμε τις τάσεις και το πώς μπορεί να εξελιχθούν τα καιρικά μοτίβα σε ολόκληρες ηπείρους ή σε ολόκληρο τον πλανήτη. Συνεπώς οι εποχικές προγνώσεις πρέπει να αντιμετωπίζονται με σχετική επιφύλαξη, λαμβάνοντας υπόψη, ότι το αποτέλεσμά τους θα αντιπροσωπεύει ένα μεγάλο ποσοστό του χρόνου αναφοράς τους (40 – 60%), σε καμία όμως περίπτωση δεν πρέπει να αντιμετωπίζονται απορριπτικά, αποκλείοντας την προοπτική βελτίωσής τους.