Σύμφωνα με τα τελευταία αποτελέσματα των αριθμητικών μοντέλων εποχικής πρόγνωσης, υπάρχει ισχυρό σήμα για θερμή Άνοιξη στη χώρα μας, με τις μέσες θερμοκρασίες του τριμήνου Μάρτιος-Απρίλιος-Μάιος, στις περισσότερες περιοχές, να κυμαίνονται 1-2 βαθμούς Κελσίου πάνω από τις κανονικές για την εποχή. Ενδείξεις για σχετικά περιορισμένες βροχοπτώσεις στη δυτική Κρήτη και τη νότια Πελοπόννησο.
Για την Άνοιξη 2024 (Μάρτιος – Απρίλιος – Μάιος), έχουμε επιλέξει, για παρουσίαση και σχολιασμό, τις αποκλίσεις από τις κανονικές τιμές, της θερμοκρασίας στα 2m, του υετού (βροχή-χιόνι), των γεωδυναμικών υψών στα 500 hPa, καθώς και τις αποκλίσεις της ατμοσφαιρικής πίεσης στην επιφάνεια, έτσι όπως αυτές προκύπτουν, τόσο από το μακροπρόθεσμο μοντέλο του ECMWF, όσο και από το σύστημα πολλαπλών μοντέλων (multi-modelsystem). Στο σημείο αυτό θα πρέπει να αναφέρουμε ότι η κλιματολογία, τόσο του ECMWF όσο και όλων των μοντέλων που συνθέτουν το multi-modelsystem, αναφέρεται στην περίοδο 1993-2016, δηλαδή οι τιμές που παρουσιάζονται αφορούν αποκλίσεις από τις μέσες τιμές της περιόδου αυτής. Οι χάρτες είναι διαθέσιμοι από την υπηρεσία C3S (Copernicus) και μπορούν να αναζητηθούν μαζί και με τα αποτελέσματα όλων των μοντέλων και των παραμέτρων που υλοποιούν το C3Smulti-modelsystem στην ιστοσελίδα: https://climate.copernicus.eu/charts/c3s_seasonal/, καθώς και μέσω της ιστοσελίδας του ECMWF.
Προγνωστικοί χάρτες του ECMWF και του multi-modelsystem με τις αποκλίσεις της θερμοκρασίας για την Άνοιξη 2024 (3-month average), με αρχικές τιμές της 01/02/2024
Αξιοσημείωτη είναι η ομοιότητα που παρουσιάζουν τα δύο μοντέλα, ECMWF και multi-model, όχι μόνο ως προς τη χωρική κατανομή των αποκλίσεων της θερμοκρασίας, αλλά και ως προ το μέγεθος των αποκλίσεων αυτών. Συμφωνούν λοιπόν για θετικές αποκλίσεις της θερμοκρασίας στο μεγαλύτερο μέρος της Ευρωπαϊκής ηπείρου και μόνο τοπικά στα βόρεια (Βοθνιακός* κόλπος και περιοχή μεταξύ Ισλανδίας-Γροιλανδίας) εμφανίζουν πιθανότητα για αρνητικές αποκλίσεις. Σημαντικό είναι, ότι σε μεγάλο μέρος της νότιας Ευρώπης, και επί το πλείστον στις Μεσογειακές χώρες, οι μέσες θερμοκρασίες του τριμήνου προβλέπεται ότι θα κυμανθούν 1-2 βαθμούς Κελσίου πάνω από τις κανονικές.
Εστιάζοντας στην Ελλάδα, το ECMWF δίνει ισχυρό σήμα, ότι μετά από τον θερμό Χειμώνα θα ακολουθήσει και μια σχετικά θερμή Άνοιξη, αφού σε όλη σχεδόν τη χώρα εμφανίζει πάνω από 80% πιθανότητα να ξεπεραστούν οι κανονικές τιμές, ενώ στα θαλάσσια-παράκτια φτάνει στα όρια της βεβαιότητας με την πιθανότητα να ξεπερνά το 90%. Όσο για το πόσο θα ξεπεραστούν οι μέσες τιμές, για το Ιόνιο προβλέπει θετικές αποκλίσεις 0,5-1 βαθμό Κελσίου και για όλη την υπόλοιπη χώρα 1-2 βαθμούς. Ενδείξεις για τις μεγαλύτερες θετικές αποκλίσεις (πιθανότητα πάνω από 70%) υπάρχουν για το κεντρικό και νότιο Αιγαίο, τα Δωδεκάνησα και το νότιο Ιόνιο. Σε απόλυτη σχεδόν συμφωνία βρίσκεται και το multi-model.
Γενικά, όπως έχουμε σημειώσει και στο παρελθόν, οι όποιες διαφοροποιήσεις παρατηρούνται μεταξύ ECMWF και multi-model, είναι αναμενόμενες, ακριβώς λόγω της δομής του multi-model ως σύνθεσης κλιματικών μοντέλων. Φυσικά η «σύγκλιση» αυτών των μοντέλων ενισχύει την «βεβαιότητα» της πρόγνωσης.
Αν και έχει αναφερθεί πολλές φορές, πρέπει να έχουμε υπόψη μας ότι οι προγνώσεις αυτές αποτελούν μια μέση εικόνα του τριμήνου Μάρτιος – Απρίλιος – Μάιος. Αυτό δεν σημαίνει ότι αποκλείονται χρονικές περίοδοι με ψυχρές εισβολές, οι οποίες όμως θα εναλλάσσονται με διαστήματα σχετικά υψηλών θερμοκρασιών.
Προγνωστικοί χάρτες του ECMWF και του multi-modelsystem με τις αποκλίσεις του υετού (βροχόπτωσης) για την Άνοιξη 2024 (3-month average), με αρχικές τιμές της 01/02/2024
Από πλευράς υετού (βροχή ή χιόνι) και από τα δύο μοντέλα, τόσο το ECMWF, όσο και το multi-model, υπάρχουν ενδείξεις ότι στις δυτικές θαλάσσιες-παράκτιες, προς τον Ατλαντικό, Ευρωπαϊκές περιοχές, καθώς και στην ανατολική και τοπικά στην κεντρική, Ευρώπη, η περίοδος της Άνοιξης θα είναι λίγο πιο υγρή από τα κανονικά. Όμως, ενώ το multi-model για την περιοχή της Μεσογείου δεν δείχνει απόκλιση από τα κανονικά, το ECMWF εμφανίζει τοπικά, ασθενές σήμα για μάλλον ξηρή Άνοιξη. Ειδικά για την Ελλάδα, με βάση το ECMWF, τη μεγαλύτερη πιθανότητα για μια σχετικά ξηρή Άνοιξη, έχουν η νότια Πελοπόννησος και η δυτική Κρήτη, ενώ ενδείξεις για λιγότερες βροχές υπάρχουν γενικά στην Πελοπόννησο και την Κρήτη, στο νότιο Ιόνιο, το νοτιοδυτικό Αιγαίο, τα Δωδεκάνησα, την ανατολική Στερεά και την ανατολική Θεσσαλία. Αυτό, σε συνδυασμό με τις γενικά θετικές αποκλίσεις των γεωδυναμικών υψών στα 500hPa στην ευρύτερη περιοχή της Μεσογείου, στους χάρτες που έπονται, μάλλον σημαίνει μειωμένη συχνότητα διέλευσης οργανωμένων καιρικών συστημάτων.
Επειδή, σε μεγάλο βαθμό, οι διεργασίες στην ατμόσφαιρα καθοδηγούνται από την κυκλοφορία στα 500hPa, παρατίθενται και οι προγνωστικοί χάρτες (ECMWF και multi–modelsystem) με τις αποκλίσεις των γεωδυναμικών υψών στο επίπεδο αυτό.
Προγνωστικοί χάρτες του ECMWF και του multi-modelsystem με τις αποκλίσεις των γεωδυναμικών υψών στα 500hPa για την Άνοιξη 2024 (3-month average), με αρχικές τιμές της 01/02/2024
Το ECMWF, στον χάρτη με τα γεωδυναμικά ύψη στα 500hPa, και για την Άνοιξη διατηρεί σε γενικές γραμμές το χειμερινό μοτίβο, εκτιμώντας θετικές αποκλίσεις των γεωδυναμικών υψών στο σύνολο σχεδόν της ευρωπαϊκής ηπείρου και της Μεσογείου και μάλλον αρνητικές, αν και εξασθενημένες σε σχέση με το Χειμώνα, στον Βόρειο Ατλαντικό Ωκεανό. Το multi-model σε γενικές γραμμές συμφωνεί με αυτό το χωρικό μοτίβο.
Γενικά η εικόνα, με μια περιοχή θετικών αποκλίσεων στον Καναδά, που νότια οριοθετείται από μια ζώνη αρνητικών αποκλίσεων (Βόρειος Ειρηνικός – Ηνωμένες Πολιτείες – Βόρειος Ατλαντικός), έχει καταγραφεί ότι, συνδέεται με φάση El Niño. Εν προκειμένω, η ζώνη αυτή εμφανίζεται με ουδέτερες έως ασθενώς αρνητικές αποκλίσεις και συνδέεται με την εξασθένηση της φάσης El Niño, όπως θα περιγραφεί στη συνέχεια.
Προγνωστικοί χάρτες του ECMWF και του multi-modelsystem με τις αποκλίσεις της ατμοσφαιρικής (βαρομετρικής) πίεσης στην επιφάνεια (MSLP) για την Άνοιξη 2024 (3-month average), με αρχικές τιμές της 01/02/2024
Στους χάρτες της ατμοσφαιρικής πίεσης στην επιφάνεια, και το ECMWF και το multi-model, εμφανίζουν, όπως και τον Χειμώνα, μια περιοχή αρνητικών αποκλίσεων στον βόρειο Ατλαντικό και θετικές αποκλίσεις στην περιοχή της Ισλανδίας, αντανακλώντας την εικόνα της κατανομής των αποκλίσεων των γεωδυναμικών υψών στα 500hPa.
Τέλος, θα αναφερθούμε στους δύο σημαντικούς κλιματικούς παράγοντες, την ταλάντωση του βόρειου Ατλαντικού και το El Niño.
Όσον αναφορά την ταλάντωση του βόρειου Ατλαντικού (North Atlantic Oscillation - ΝΑΟ), προγνωστικά φαίνεται ότι, με βάση και την προηγούμενη ανάλυση της κατανομής της ατμοσφαιρικής πίεσης στην επιφάνεια, το υφιστάμενο μοτίβο κυκλοφορίας, μάλλον αρνητικού NAO, υποχωρεί σε πιο ουδέτερες συνθήκες.
Όσο για την ταλάντωση του νότιου Ειρηνικού Ωκεανού (ENSO), που έγινε μνεία παραπάνω, και αποδεδειγμένα επηρεάζει την ατμοσφαιρική κυκλοφορία σε παγκόσμιο επίπεδο, βρισκόμαστε σε φάση El Niño, πλην όμως τα προγνωστικά δεδομένα δείχνουν γρήγορη υποχώρηση του φαινομένου μέσα στους ανοιξιάτικους μήνες. Ο παρακάτω προγνωστικός χάρτης αποτυπώνει τις αποκλίσεις της θερμοκρασίας της επιφάνειας της θάλασσας και καταδεικνύει μία εξασθενημένη φάση El Niño στο νότιο Ειρηνικό ωκεανό. Να θυμίσουμε ότι τη προηγούμενη περίοδο, στην κύρια περιοχή του φαινομένου στον τροπικό Ειρηνικό, η απόκλιση της θερμοκρασίας ξεπέρασε τους 2 βαθμούς Κελσίου.
Προγνωστικός χάρτης του ECMWF με τις αποκλίσεις της θερμοκρασίας της επιφάνειας της θάλασσας (Sea Surface Temperature – SST) για την Άνοιξη 2024 (3-month average), με αρχικές τιμές της 01/02/2024
Κλείνοντας να υπενθυμίσουμε ότι η μακροπρόθεσμη/εποχική πρόγνωση προσπαθεί να περιγράψει την τάση εξέλιξης της ατμοσφαιρικής κυκλοφορίας σε ολόκληρες ηπείρους ή σε ολόκληρο τον πλανήτη. Συνεπώς οι εποχικές προγνώσεις πρέπει να αντιμετωπίζονται με σχετική επιφύλαξη, λαμβάνοντας υπόψη, ότι το αποτέλεσμά τους θα αντιπροσωπεύει ένα μεγάλο ποσοστό του χρόνου αναφοράς τους (40 – 60%), σε καμία όμως περίπτωση δεν πρέπει να αντιμετωπίζονται απορριπτικά, αποκλείοντας την προοπτική βελτίωσής τους.
*Ο Βοθνιακός ή Βοθνικός Κόλπος είναι ο βορειότερος κόλπος της Βαλτικής θάλασσας. Βρίσκεται μεταξύ της δυτικής ακτής της Φινλανδίας και της ανατολικής ακτής της Σουηδίας (https://el.wikipedia.org/).
